Central European University ile ortak girişim
CEU-SU Ortak Akademik Girişimi her iki kurumun da akademik kapasitesini güçlendirmek, kayda değer akademik sonuçlara erişmek, karşılıklı fayda getirecek akademik bir işbirliği oluşturmak amacını taşımaktadır. Girişim çerçevesinde her iki üniversite nezdinde de stratejik önem arz eden akademik alanlarda seçilecek ortak araştırma ve eğitim projelerine maddi destek sağlanacaktır. Uygun projeler şöyle sayılabilir:
- İşbirliği içinde gerçekleştirilecek eğitim faaliyetleri (örn. öğrenci ve öğretim elemanı değişimi, ortak ders, seminer ve yaz okulu programları geliştirilmesi ve uygulanması);
- İşbirliği içinde gerçekleştirilecek, özgün bilgi elde etmeye yönelik araştırma projeleri;
- Ortak fikirler, araştırmalar ve eğitim planları gibi sonuçlar geliştirmeyi hedefleyen keşif çalıştayları ve toplantıları gibi ortak etüt ve planlama faaliyetleri.
Projeler 2011-2012 akademik yılı içinde başlayacak (en erken Ağustos 2011’de başlamak üzere) ve en fazla 24 ay sürecektir.
CENS ve İPM arasında var olan işbirliğini pekiştirmeye yönelik olan bu projenin amacı, başta enerji olmak üzere üç siyasa alanında AB ve Türkiye’nin çıkarlarını sınamak ve bu çıkarların örtüştüğü noktaları saptamaktır. Türkiye ve AB’nin öncelikleri ve güttükleri politikalar her iki taraf için büyük önem taşıyan bir bölgeyi etkilemektedir. Proje, Türkiye ve AB’nin karşılıklı menfaatlerine uyabilecek politika seçeneklerini tasarlayacak ve tutarlı bir yaklaşım arayışına hizmet edecektir.
Güçlendirilmiş işbirliğine yönelik yeni fikirler sunacak bu projenin odaklandığı konular: (a) Enerji: Türkiye'nin AB’ye yönelik enerji arz kaynakları ve güzergâhları için taşıdığı jeopolitik önem aşikâr olmasına rağmen, enerji konusu müzakerelerde açılmamıştır, (b) Ulaşım: AB'nin transatlantik ilişkileri içinde Türkiye’nin taşıdığı stratejik ve ticari öneme rağmen bu konu da müzakerelerde incelenmemiştir. Buna ek olarak, bu proje diğer üç siyasal alanda da çözülebilir farklılıkları belirleyip ele alacaktır: Fikri Mülkiyet, Malların Serbest Dolaşımı ve İşletme&Sanayi Politikası.
Üç aşamada gerçekleştirilecek olan proje, tasarım, uygulama (araştırma, atölye çalışmaları ve siyasa raporlarının hazırlanması) ve yayın evrelerini içerecektir. Proje, Brüksel'de bir panel ve basın toplantısıyla açıklanacak üç siyasa raporunun bildirisiyle sona erecektir.
Bu proje, tüm dünyadaki çatışmalar hakkında yeni bir veritabanı gelişmesine katkı yapmayı planlamaktadır. Bu amaçla, öncelikle komünizm sonrası Avrasya ve Soğuk Savaş sonrası (1990 -2010) Ortadoğu’daki bir kısım çatışmalara odaklanacaktır. Kapsamlı veri toplamadaki genel amaç, tüm grupları etkileyen çatışmalardaki grup dinamiklerini kapsamlı olarak anlamaya yardımcı olacak iki hedef bölgedeki (komünizm sonrası Avrasya ve Ortadoğu) azınlıklar ve çoğunlukları oluşturan tüm etnik gruplar hakkında zaman serileri verilerini toplamaktır. Proje, halen sürmekte olan ve University of Maryland’in başarılı projesi Risk Altındaki Azınlıklar (MAR) ve Risk Altındaki Azınlıklar-Örgütsel Davranışlar (MAROB)’ı geliştirmektir. MAR projesinin ana eksikliğinin, vakaların, bağlı değişkene (mobilize olmuş azınlıklar) göre seçilmesi olduğu göz önünde bulundurulursa, proje bu sorunu hem çoğunluk hem de azınlıkları hem mobilize olmuş hem de olmamış grupları inceleyerek ele alacaktır. University of Maryland tarafından verilecek ilk eğitimden sonra Sabancı ve CEU’nun araştırma ekipleri, sonucu araştırma makalesine dönüştürülecek olan veri toplama safhasına başlayacaklardır.
Son yıllarda, dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi, Macaristan ve Türkiye’de bir “bellek patlaması” yaşanmaktadır. Resmi tarihçiliği hem mikro hem makro düzlemlerde sorgulayarak yaşanmış deneyimlerin karmaşıklığına dikkat çeken çok sayıda biyografik ve otobiyografik çalışma (kitap, mülakat, film, TV dizileri ve blog gibi araçlarla) yeni araştırma ve tartışma alanları açmışlardır. Ne var ki, bellek çalışmalarını toplumsal cinsiyet perspektifinden ele alan ve geliştiren pek az çalışma bulunmaktadır. Bellek üzerine yapılan akademik ve akademi dışı çalışmaların önemli bir kısmı ya toplumsal cinsiyeti görmezden gelmekte veya toplumsal cinsiyet temelli önyargıları yeniden üretmektedir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1325 ve 1820 numaralı kararlarında da vurgulandığı gibi toplumsal cinsiyet savaş ve politik şiddet deneyimlerinin kurucu bir unsurudur. Buna rağmen, özellikle Türkiye ve Macaristan’da, savaş ve politik şiddeti toplumsal cinsiyet eksenli ele alan bellek çalışmaları oldukça kısıtlıdır. Sonuç olarak, kadınların toplumsal cinsiyet eksenli savaş ve politik şiddet deneyimleri çoğunlukla sessizliğe mahkûm edilmekte, erkeklerin savaş deneyimlerinin ise belirli erkeklik söylem ve pratikleriyle şekillenme biçimleri yeteri kadar çalışılmamakta ve kuramsallaştırılmamaktadır.Toplumsal cinsiyet, bellek ve militarizm çalışmalarında CEU ve Sabancı Üniversitesi’ndeki birikim ve deneyimleri bir araya getiren bu proje, özgün araştırma, karşılaştırmalı analiz, akademik konferanslar ve öğrenci değişimleri aracılığıyla uluslararası bir ağ oluşturulmasına ve literatürde var olan bu boşluğun tamamlanmasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir.
Bu proje, Macaristan ve Türkiye’de toplumsal cinsiyet eksenli savaş ve politik şiddet belleği üzerine araştırma, öğretim ve öğrenci değişimi içermektedir. Projenin beklenen çıktılarından bazıları şöyledir: Toplumsal cinsiyet eksenli savaş ve politik şiddet belleği üzerine birlikte tasarlanıp geliştirilerek her iki üniversitede birden verilecek bir lisansüstü ders (Bahar 2012); uluslararası akademik bir konferans (İstanbul Bahar 2012); toplumsal cinsiyet eksenli savaş ve politik şiddet belleği üzerine bir lisansüstü öğrenci konferansı (Budapeşte Sonbahar 2012); Altınay ve Petö tarafından European Journal of Women’s Studies (EJWS) için birlikte derlenecek bir “özel sayı” ve bu sayı dâhilinde kaleme alınacak ortak bir giriş ve değerlendirme yazısı (2015); başka bir uluslararası dergide yayınlanmak üzere ortak yazarlı bir akademik makale (2014); ve yazarların kendi araştırmalarına dayalı iki ayrı makale (biri Türkiye, diğeri Macaristan üzerine, 2014-2015).
Bu projenin amacı, Budapeşte ve İstanbul arası kısa dönem araştırmacı değişimi yolu ile, doğu Avrupanın iki önemli ekonomi bölümü arası işbirliğini arttırmaktır. Proje dahilinde her okuldan üç öğretim üyesi veya doktora öğrencisi diğer okulu ziyaret edecektir. Bu sayede altı araştırmacı ziyaret ettikleri meslektaşları ile yakın akademik bağlantılar kurma şansı elde edeceklerdir. Ziyaretçi araştırmacılar ziyaret ettikleri okulda bir akademik seminer verecekler, kendi uzmanlık alanlarında danışmanlık yapacaklar ve genel olarak araştırma ve eğitim konularında görüş alışverişinde bulunacaklardır. Bu ziyaretlerin, benzer alanlarda çalışan araştırmacıları bir araya getirerek, ortak araştırma projeleri, ortak çalıştaylar ve hem araştırma hem eğitim amaçlı öğretim üyesi değiştokuşlarına yol açacağını düşünmekteyiz. Bu işbirliğinin daha uzun vadede, örneğin Avrupa çerçeve programlarında görüldüğü gibi, araştırma ortaklıklarına da sebep olacağını ummaktayız.
Bu proje Avrupa-Akdeniz bütünleşmesi ve işbirliğinin, Avrupa Birliği ve Türkiye ilişkilerindeki rolü üzerine akademik ve siyasa oluşumu tartışmalarına katkıda bulunma amacı taşımaktadır. Proje Avrupa-Akdeniz bütünleşmesi dinamiklerinin AB ve Türkiye bağlamında yansımalarını yeni kavramlar geliştirerek inceleyecektir. Hükümetlerarası diyalog, parlamentoların rolü ve sivil toplum örgütlerinin Avrupa-Akdeniz işbirliğindeki rolleri ve etkileri özellikle üzerinde durulacak konulardır. Bu şekilde, Avrupa-Akdeniz işbirliği çok seviyeli ve aktörlü siyasi ve sosyal bir süreç olarak yeniden tanımlanacaktır. Araştırma konuları Avrupa-Akdeniz işbirliğindeki aktörleri tanımlamak, aktörler arasındaki ilişkileri ve diyalogları gözlemlemek, aktör spesifik dinamikleri yapılandırmak ve anlamak olarak sıralanmaktadır. Proje sonuçları Avrupa-Akdeniz işbirliğindeki dinamiklerin yeniden tanımlanmasına yardımcı olacak ve ileriye dönük olarak Türkiye’nin AB üyeliğinin Avrupa-Akdeniz işbirliğine olası etkilerini anlamaya yardımcı olacaktır.
Bu proje, yükselen bölgesel güçlerin uluslararası ilişkilerdeki rolünü anlamak ve açıklamak amacını taşımaktadır. Projede, Türkiye’nin doğusundaki ülkeler ile olan ilişkilerini, özellikle Orta Asya ve Kafkasya bölgesi bağlamında inceleyerek Türkiye’nin bölgesel gücü analiz edilecektir. Projenin üç temel amacı vardır:
- Türkiye’nin Kafkaslar ve Orta Asya ülkelerine karşı izlediği dış politikayı anlamak
- Kültürel değişim, enerji ve çatışma çözümü alanlarına odaklanmak
- Uluslararası sistemin evrimini yükselen bölgesel güçlerin küresel siyasetteki yerine anlayarak aydınlatmak
Proje iki kurum arasında özellikle bilgi alışverişi ve kapasite artırımına katkıda bulunacaktır., bu katkıyı Türk dış politikası bölgesel güç kavramı çerçevesinde yeniden yorumlayarak, ve Kafkaslar ve Orta Asya bölgesinde Türkiye’nin rolünü inceleyerek yapması planlamaktadır. Proje eğitim ve araştırma alanlarında iki kurum arasındaki kurumlar arası işbirliğini artırma amacı taşımaktadır.